ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ & ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ.

Ορισμοί και συμπτωματολογία

Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στους τομείς της επικοινωνίας και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Τα συμπτώματα του αυτισμού της παιδικής ηλικίας μπορεί να αναπτυχθούν μεταξύ 18-24 μηνών. Όταν η ανάπτυξη ενός παιδιού είναι φυσιολογική για τα πρώτα 2-4 χρόνια της ζωής τους και στη συνέχεια αναπτύσονται συμπτώματα, γίνεται λόγος για Παιδική Αναπτυξιακή Διαταραχή.

Το σύνδρομο Asperger είναι μια διαφορετική μορφή αυτισμού που συνεπάγεται λιγότερες αναπτυξιακές προκλήσεις. Τα άτομα με Asperger γενικά έχουν καλές δεξιότητες επικοινωνίας και οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές μπορεί να είναι πολύ πιο ήπιες.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Δυσκολία επικοινωνίας, τόσο λεκτική όσο και μη λεκτική.
Δυσκολία στην προσοχή και συγκέντρωση.
Επαναλαμβανόμενες και στερεοτυπικές συμπεριφορές όπως η ταλάντευση του κορμού ή/και πεταρίσματα με τα χέρια, η επανάληψη λέξεων ή η διευθέτηση αντικειμένων ανά σχήμα/ χρώμα/ μέγεθος.
Δυσκολίες με την αφομοίωση κοινωνικών δεξιοτήτων και ομαδικών δραστηριοτήτων.
Δυσκολία λήψης και διατήρησης βλεμματικής επαφής.
Δυσκολία με βασικές δεξιότητες όπως ντύσιμο, φαγητό, βούρτσισμα των δοντιών κ.ά.

Ενώ η αιτία του αυτισμού είναι ακόμα άγνωστη, γενικά θεωρείται ότι συμβαίνει λόγω άτυπης δομής, σχήματος ή/και λειτουργίας του εγκεφάλου. Τα άτομα με αυτισμό έχουν ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, έτσι η κατάσταση αναφέρεται ως διαταραχή “φάσματος”, που περιλαμβάνει ομάδες με παρόμοια συμπτώματα.

Ιπποθεραπεία και Θεραπευτική Ιππασία

Η Ιπποθεραπεία, η οποία προέρχεται από την ελληνική λέξη “ίππος”, είναι μια ολιστική θεραπεία που παρέχεται από θεραπευτές ειδικής αγωγής με ειδίκευση στην θεραπευτική ιππασία και στην ιπποθεραπεία με άδεια ιππεά και συστήνεται από τον θεράποντα ιατρό ή τις εκάστοτε επιτροπές. Συνήθως χρησιμοποιείται ως μέρος μιας συνολικής θεραπευτικής προσέγγισης. Αυτός ο τύπος προγράμματος έχει οφέλη για τα παιδιά, τους εφήβους και τους ενήλικες που έχουν σωματικές, νοητικές ή/και αναπτυξιακές αναπηρίες.

Η Ιπποθεραπεία χρησιμοποιείται για:

Εξισορρόπιση του μυικού τόνου και χτίσιμο μυϊκής δύναμης.
Ρύθμισμα συντονισμού χέρι-μάτι.
Ανάπτυξη της αίσθησης της σωματικής ενσυνειδητότητας (Περισσότερα εδώ).
Απόκτηση της αίσθησης αυτοέλεγχου, κερδίζοντας αίσθηση αυτοπεποίθησης.
Ανάπτυξη της επικοινωνίας (Έρευνα εδώ).
Διέυρυνση της συγκέντρωσης.
Βοήθημα για την κοινωνικοποίηση του θεραπευόμενου (κλικ εδώ για περισσότερα).
Εξάσκηση της υπομονής.
Καλυτέρευση του συντονισμού των κινήσεων.
Αισθητηριακή ολοκλήρωση.

Η Θεραπευτική Ιππασία έχει πολλά από τα ίδια οφέλη με την ιπποθεραπεία, η οποία κάποιες φορές είτε εξελίσσεται μετά από ένα ιπποθεραπευτικό πρόγραμμα σε συνάρτηση με την εξέλιξη του θεραπευόμενου, είτε χορηγείται εξαρχής εάν κι εφόσον η λειτουργικότητα του θεραπευόμενου το επιτρέπει. Γίνεται εκμάθηση ορισμένων ιππικών δεξιοτήτων με στόχο σε κάποιες περιπτώσεις και την αυτόνομη προσαρμοσμένη ίππευση.

Η Ιπποθεραπεία και η Θεραπευτική Ιππασία χρησιμοποιούν το πολυδιάστατο ρυθμικό βάδισμα του αλόγου, το οποίο μοιάζει με το φυσικό βάδισμα του ανθρώπου ως μέσο για την επίτευξη συγκεκριμένων θεραπευτικών αποτελεσμάτων.

Οι θεραπευτές βοηθούν τους ασθενείς να οδηγήσουν το άλογο όντας σε διάφορες θέσεις, να εκτελέσουν συγκεκριμένη διαδρομή και να κάνουν διάφορες ιππικές ασκήσεις. Ειδικά εκπαιδευμένοι φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και λογοθεραπευτές χρησιμοποιούν αυτή τη θεραπεία σε αυτιστικά παιδιά και εφήβους αλλά και σε παιδιά με άλλες αναπηρίες σωματικές, νοητικές ή και τα δύο.

Η κίνηση του αλόγου μετακινεί τη λεκάνη του αναβάτη με ορθό τρόπο, ενώ παράλληλα διεγείρει και άλλα οστά, συνδέσμους και αρθρώσεις. Κινεί τον αναβάτη του με πολλούς τρόπους δημιουργόντας κλίση, περιστρέφοντας και ανατοποθετώντας τον. Το κάθισμα σε ένα άλογο βελτιώνει τον τόνο των μυών, τη μυϊκή συμμετρία, την ισορροπία, τη στάση του σώματος, την ευελιξία, την κυκλοφορία του αίματος, το συντονισμό και την αναπνοή (η οποία διευκολύνει την ομιλία).

Τα άτομα με αυτισμό συνήθως δεν έχουν καλά εγκατεστημένες αισθήσεις και δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη σχέση του σώματος τους με εξωτερικά ερεθίσματα και τον χώρο που τους περιβάλλει. Στην ιπποθεραπεία συχνά δεν χρησιμοποιούμε σέλα, αλλά μια ζώνη γυμνιππευτικής με σταθερά χερούλια, επιτρέποντας στο παιδί να λαμβάνει αυτούσιες τις αισθήσεις από την πλάτη του αλόγου, γεγονός που το βοηθά αισθητητριακά να κατανοήσει τη θέση του σώματός του σε σχέση με το άλογο και τον στίβο. Ο ενθουσιασμός που προκαλεί η ιππασία ενισχύει την ομιλία του αναβάτη, ενώ ταυτοχρόνως δουλεύουν οι μηχανισμοί του σώματος που εξήγησαμε παραπάνω συν του οτι αποτελεί μια απ’ τις πιο ολοκληρωμένες γυμναστικές ασκήσεις που υπάρχουν (ενισχύονται το μυοσκελετικό, νευρικό σύστημα και τα εσωτερικά όργανα – η μόνη γυμναστική που το προωθεί – Περισσότερα εδώ).

Τα οφέλη που συναντούν τα παιδιά με ψυχικές και συναισθηματικές προκλήσεις οφείλονται επίσης στην ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσουν με το άλογο. Τα άλογα επιλέγονται και εκπαιδεύονται ειδικά για να είναι ευγενικά, υπομονετικά και ήρεμα. Η άνευ όρων, χωρίς κριτική σχέση μεταξύ του αλόγου και του ασθενούς ενθαρρύνει το παιδί να σχηματίσει μια αλληλεπίδραση με ένα άλλο ζωντανό ον, το οποίο είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τα αυτιστικά παιδιά. Τους είναι τόσο ευχάριστο όλο αυτό που δεν συνειδητοποιούν καν ότι συμμετέχουν σε μια θεραπευτική δραστηριότητα.

Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, ότι η πρώτη φορά που τα παιδιά με αυτισμό εισάγονται στην ιπποθεραπεία, εμφανίζουν συχνά συμπεριφορά ίδια με αυτή όταν υπάρξει μια αλλαγή στην ρουτίνα τους ή στον χώρο τους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει κλάμα, ουρλιαχτό και συμπεριφορές αποφυγής και οργής. Η συμπεριφορά σχεδόν πάντα σταματάει μόλις το παιδί ανέβει και το άλογο αρχίσει να κινείται. Αυτή η συμπεριφορά συνήθως εξαφανίζεται τη δεύτερη φορά που το παιδί έρχεται για θεραπεία. Μπορεί να επαναληφθεί όταν υπάρξουν μελλοντικές αλλαγές.

Η ιππασία δίνει στα παιδιά με αυτισμό την αίσθηση του ίδιου τους του εαυτού( ιδιοδεκτικότητα ), του σώματός τους, και την αυξημένη επαφή και αλληλεπίδραση με τον περιβάλλοντα κόσμο. Η αυτοπεποίθηση των παιδιών αυξάνεται σημαντικά και σχηματίζουν μια αίσθηση ολοκλήρωσης με την εκμάθηση του τρόπου αλληλεπίδρασης και εργασίας με το άλογό τους. Αυτά τα παιδιά δημιουργούν γρήγορα συνημμένα και σχέσεις με το άλογο που ιππεύουν και αυτή η συμπεριφορά διευρύνεται και γενικεύεται στη συνέχεια και εκτός του πλαισίου.

Φωτογραφίες: https://www.horsenation.com/2015/04/02/thoughts-on-autism-awareness-day-from-square-peg-ranch/

http://ww17.hainsclearance.com/

https://www.centralbuild.com.au/these-10-photos-of-kids-their-horses-will-melt-your-heart/